การอ่านหนังสือแตกต่างจากการเสพสื่อภาพเคลื่อนไหวอย่างไร?

การอ่านหนังสือแตกต่างจากการเสพสื่อภาพเคลื่อนไหวอย่างไร?

ในโลกปัจจุบัน ผู้คนมีตัวเลือกในการเสพความบันเทิงหลากหลายรูปแบบ เช่น เฟซบุ๊ก (Facebook) ติ๊กต๊อก (Tik Tok) ซีรี่ย์ และภาพยนตร์ โดยสื่อบันเทิงเหล่านี้เน้นการฉายภาพให้ดูเป็นหลัก จากตัวเลือกมากมาย การอ่านซึ่งเคยเป็นที่นิยมในสมัยที่ยังไม่มีหน้าจอโทรทัศน์และโทรศัพท์ กลายเป็นตัวเลือกลำดับท้ายๆ ถึงแม้ว่าคนให้ความสนใจกับหน้าจอดิจิทัลมาก แต่การอ่านมอบประสบการณ์ที่ค่อนข้างต่างออกไปจากสื่อรูปแบบใหม่เหล่านั้น นั่นคือประสบการณ์เรื่อง 'การจินตนาการภาพ' และ 'การใช้สมาธิจดจ่อ'

ภาพยนตร์เกิดจากการที่ผู้กำกับจินตนาการและถ่ายทอดออกมาให้เป็นภาพที่ฉายอยู่บนหน้าจอ ภาพยนตร์ทำให้เห็นภาพเด่นชัดเป็นรูปธรรม แต่สำหรับการอ่านหนังสือสักเล่ม ผู้อ่านคงไม่เห็นภาพได้ออกมาเป็นรูปธรรมอย่างที่ภาพยนตร์ทำได้ แต่สำหรับการอ่านหนังสือ ผู้อ่านเองจะต้องแปลงตัวหนังสือที่ปรากฏอยู่บนหน้ากระดาษให้กลายเป็นภาพในหัวด้วยตัวเอง ซึ่งภาพในหัวก็แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประสบการณ์และจินตนาการของผู้อ่านแต่ละบุคคล และนั่นก็คือหนึ่งในลักษณะเฉพาะตัวของการอ่านที่แตกต่างไปจากการเสพสื่อบันเทิงแบบอื่น

เราอาจจะเปิดภาพยนตร์ให้เล่นอยู่บนจอโทรทัศน์หรือเปิดพอร์ตแคสให้เล่นอยู่บนโทรศัพท์ ขณะกำลังทำกิจกรรมอื่นไปด้วยได้ เช่น บางคนชอบเปิดหนังดูระหว่างทำอาหาร พูดอีกอย่างคือภาพยนต์สามารถเป็นพื้นหลังให้กับกิจกรรมต่างๆ ของคุณได้ แต่แน่นอนว่าการอ่านไม่สามารถทำอย่างนั้นได้ เพราะการอ่านบังคับให้คนที่จะอ่านหยุดและใช้สมาธิเพื่อเข้าใจสารที่อยู่ในตัวอักษร ดังนั้นการอ่านคงจะทำหน้าที่เป็นพื้นหลังไม่ได้แบบที่ภาพยนตร์ พอร์ตแคส และดนตรีทำได้ การต้องมีสมาธิเข้ามาเกี่ยวข้องเป็นพิเศษเพื่ออ่านหนังสือสักเล่ม ก็ถือเป็นอีกหนึ่งลักษณะเฉพาะของการอ่าน

จากทั้งเรื่องภาพและสมาธิที่กล่าวมา อาจพูดได้ว่าการอ่านทำให้ผู้ที่เสพความบันเทิงชนิดนี้มีส่วนร่วมไปกับมันทั้งสิ้น จึงไม่แปลกแต่อย่างใดที่บางคนอาจมีหนังสือเล่มโปรด หรือบางครั้งอาจมีหนังสือเป็น ‘เพื่อน’ เพราะการอ่านสร้างความสัมพันธ์ ‘ส่วนตัว’ และ ‘เฉพาะบุคคล’ กับผู้ที่ได้สัมผัสมัน

เรียบเรียงโดย นิธิวัฒน์ จอนลอย
======

ในส่วนสุดท้ายนี้ สมมติขอแนะนำหนังสือใหม่ปี 2022 ที่อาจจะได้เป็น 'เพื่อน' อีกคนของคุณผู้อ่าน 
คลิก Set ชุดงานบทกวีคัดสรร 2020-2024